Παρασκευή, 00:01 - 04/09/2020

  Tweet

AUSTERITY είναι ο τίτλος. «Πότε πετυχαίνει και πότε όχι», είναι ο υπότιτλος. Αλμπέρτο Αλεσίνα, Κάρλο Φαβέρο και Φραντσέσκο Τζιαβάρο είναι οι συγγραφείς και Princeton University Press ο εκδοτικός οίκος. Το δε βιβλίο σε 296 σελίδες, καταρρίπτει μύθους και με χειρουργική ακρίβεια βάζει τα πράγματα στη θέση τους.

Δεν είναι λίγοι οι κευνσιανοί κυρίως οικονομολόγοι που άσκησαν δριμύτατη κριτική στην Ευρωζώνη, όταν οι κυβερνήσεις των χωρών-μελών της, από το 2011 και μετά άρχισαν να εφαρμόζουν πολιτικές λιτότητας που στόχο είχαν τον περιορισμό της κατανάλωσης, για λόγους δημοσιονομικής εξυγίανσης. «Η πολιτική αυτή, έγραψαν τότε γνωστοί Ευρωπαίοι οικονομολόγοι, περιορίζει τη ζήτηση, αποθαρρύνει τις επενδύσεις των επιχειρήσεων και τελικά οδηγεί στην κρίση. Γιατί λοιπόν πρέπει να ακολουθηθεί;
 

Ακόμα χειρότερα, επεσήμαιναν οι ίδιοι οικονομολόγοι, η μείωση της κατανάλωσης και η κάμψη των επενδύσεων, οδήγησαν στη μείωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (Α.Ε.Π.) και στην επιδείνωση της ποσοστιαίας σχέσης μεταξύ δημοσίου χρέους και ΑΕΠ. Έτσι, συμπεραίνουν οι κατά της λιτότητας οικονομολόγοι, επιτυγχάνεται ο αντίθετος στόχος από αυτόν που επιδιώκει η ασκούμενη οικονομική πολιτική.

Αυτήν την μάλλον υπεραπλουστευμένη θεώρηση της λιτότητας, ο Ιταλός καθηγητής στο Χαρβαρντ και οικονομολόγος Αλμπέρτο Αλεσίνα, γνωστός για την εξειδίκευσή του επίμαχο αυτό θέμα, μαζί με δύο ακόμα καταξιωμένους συναδέλφους του, όχι μόνον την αμφισβητούν, αλλά αποδεικνύουν ότι «η λιτότητα ως τέτοια δεν υπάρχει».

Έχοντας κυριολεκτικά «ξεσκονίσει» 200 πολιτικές λιτότητας που εφαρμόστηκαν στη ζώνη των χωρών-μελών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) από το 1971 και μετά, οι συγγραφείς καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι επιτυχία είχαν μόνον όσες από αυτές στηρίχθηκαν στη μείωση των δημοσίων δαπανών και όχι στην αύξηση της φορολογίας.

«Σε χώρες του ΟΟΣΑ που έχουν ήδη υψηλά επίπεδα φορολογικής επιβάρυνσης, οι νέες αυξήσεις της φορολογίας είναι αυτές που οδηγούν σε μόνιμη ύφεση, τονίζουν οι τρεις οικονομολόγοι. Για να επισημάνουν στη συνέχεια ότι οι πολιτικές λιτότητας που στηρίχθηκαν στην ουσιαστική μείωση των κρατικών δαπανών, αλλά και στην ταυτόχρονη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του κράτους όχι μόνον πέτυχαν τη δημοσιονομική εξυγίανση, αλλά δημιούργησαν και υγιείς συνθήκες βιώσιμης ανάπτυξης». «Όλες οι πολιτικές που κύριο στόχο τους είχαν τη μείωση των δημοσίων δαπανών, ελάχιστα επηρέασαν την οικονομική δραστηριότητα. Αντιθέτως, όπως προκύπτει από τις μελέτες τους τα τριάντα τελευταία χρόνια, δημιούργησαν κλίμα εμπιστοσύνης και σταθερότητας, ευνοϊκό για επενδύσεις και άρα την ανάπτυξη», τονίζει ο Αλμπέρτο Αλεσίνα, προσκομίζει δε σημαντικά ποσοτικά και ποιοτικά αποδεικτικά στοιχεία για να στηρίξει τη θέση του.

Κατά τους Ιταλούς οικονομολόγους, πρόκειται για την περίφημη αρχή της «ρικαρντικής ισοδυναμίας» που περιέγραψε ο κλασσικός οικονομολόγος Νταίηβιντ Ρικάρντο στο μεταίχμιο του 18ου και 19ου αιώνα. Κατά τον Βρετανό οικονομολόγο, αν οι μειώσεις των δημοσίων δαπανών υπαγορεύουν τόνωση της κατανάλωσης και των επενδύσεων των επιχειρήσεων, από την άλλη πλευρά όμως δημιουργούν την πρόβλεψη μιας μελλοντικής μείωσης των φόρων, οι οποίες τονώνουν την επιχειρηματική επενδυτική δραστηριότητα. Υπό αυτή την έννοια, παίζει τεράστιο ρόλο η αντίληψη που έχουν για τις πολιτικές λιτότητας οι φορείς της οικονομικής δραστηριότητας. Όσο πιο ισχυρές και διαρκείς είναι οι μειώσεις των δημοσίων δαπανών τόσο λιγότερες υφεσιακές βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις έχει η εφαρμογή τους.

Από την άποψη αυτή, οι τρεις συγγραφείς αναφέρονται στις πετυχημένες περιπτώσεις πολιτικών λιτότητας στην Ιρλανδία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Δανία, στην Ισπανία, στη Σουηδία και στον Καναδά. Αναφερόμενοι επίσης στην ελληνική περίπτωση, καταρρίπτουν πολλούς μύθους και τονίζουν ότι αν η Ελλάδα είχε εμπνεύσει εμπιστοσύνη στους δανειστές της ότι μπορεί να μεταρρυθμιστεί και να βάλει τάξη στην οικονομική της οργάνωση, από καιρό θα είχε αφήσει πίσω της την κρίση. Το ελληνικό πρόβλημα ήταν θέμα αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης ,υποστηρίζουν οι Ιταλοί οικονομολόγοι και σε μεγάλο βαθμό έχουν δίκιο.

Περιττόν να τονίσουμε ότι το βιβλίο έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων στο χώρο των γνήσιων Κεϋνσιανών οικονομολόγων και πάνω σε αυτές θα επανέλθουμε. Τονίζοντας ότι πιο κεϋνσιανές πολιτικές από αυτές που εφαρμόζονται σήμερα με αφορμή την πανδημία του κορωνοιού, δύσκολα θα υπάρξουν στην οικονομική ιστορία. Μια ιστορία, που όπως γράψαμε σε προηγούμενο σημείωμά μας ήδη βρίσκεται σε φάση ανατροπής. Γεγονός που προβληματίζει αρκετούς οικονομολόγους, κρατιστές και μη.

Αθανάσιος X. Παπανδρόπουλος – European Business Review